Dịch COVID-19 bùng phát gây nên rất nhiều hậu quả, ảnh hưởng tới mọi mặt cuộc sống, tuy nhiên đối với người làm ăn, một trong những điều đáng quan tâm nhất là đợt dịch này có phải là điều kiện để sử dụng tới điều khoản bất khả kháng trong hợp đồng hay không?
Định nghĩa cũng như quan điểm của các bên rất nhiều trên mạng (1) nên người viết sẽ chỉ đưa ra một số góc nhìn tiêu biểu để bạn đọc tham khảo.
Đứng từ khía cạnh các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch, điển hình là các Cty Trung Quốc, tất nhiên sẽ muốn được sử dụng điều khoản này để không bị phạt hợp đồng. Cũng có nhiều luật sư đưa ra luận điểm dẫn chứng ủng hộ điều này (2).
Tuy nhiên cũng có nhiều quan điểm không đồng tình như tác giả Aly Song viết trên tờ Reuters (3): “Mặc dù dịch COVID-19 có thể tính là bất khả kháng nhưng cũng không thể tránh khỏi các bước đàm phán hay kiện tụng về sau”.
Bài viết trên tờ The Economist (4) cũng đã dẫn lời chuyên gia về luật Dan Harris về quan ngại sẽ bùng phát một làn sóng các doanh nghiệp Trung Quốc sử dụng điều khoản Force majeure để hủy hợp đồng. Điều này sẽ dẫn đến rất nhiều tranh chấp, kiện tụng, đối với tình hình trạng khó khăn hiện nay của chuỗi cung toàn cầu thì không khác gì “đổ dầu vào lửa”.
Thông thường điều khoản về Bất khả kháng không chỉ là về sự kiện khách quan diễn ra như thế nào mà đối với đương sự phải thỏa mãn 3 điều kiện: “Không thể dự đoán, không thể tránh khỏi, không thể khắc phục”. Để đồng thời đạt đủ cả 3 điều kiện này rất khó. Vd, dịch SARS 2003, một khách sạn tại Nam Kinh yêu cầu tòa án hủy bỏ hợp đồng với Cty du lịch vì chính phủ yêu cầu đóng cửa do dịch nhưng đã bị từ chối. Tòa án phán quyết mặc dù dịch SARS khiến công việc làm ăn của khách sạn bị ảnh hưởng nhưng hợp đồng với Cty du lịch có thời hạn 3 năm, dịch bệnh không khiến hợp đồng không thể thực thi hoàn toàn, do vậy không tính là điều kiện bất khả kháng.
Ngoài ra, không giống như hệ thống luật lục địa được áp dụng tại Việt Nam và Trung Quốc, thương mại quốc tế thường áp dụng luật của các nước Âu Mỹ. Họ thường rất coi trọng giá trị của hợp đồng, hạn chế can thiệp hoặc miễn trách nhiệm cho các bên dựa theo điều khoản bất khả kháng. Điều này nhằm đảm bảo nền tảng cho mậu dịch quốc tế, duy trì độ an toàn và dự đoán được của các giao dịch.
Nói chung để sử dụng điều khoản bất khả kháng là khá khó khăn, tuy nhiên trong hợp đồng thường có điều khoản cho phép các bên liên quan thương lượng điều chỉnh hợp đồng sao cho phù hợp với điều kiện thực tế. Cách này giúp các bên tiết kiệm thời gian, cùng tìm giải pháp tránh phải dính đến kiện tụng hoặc tài phán kinh tế.
(1) https://vi.m.wikipedia.org/wiki/Bất_khả_kháng
(2) https://cms.law/zh/chn/publication/26
(3) https://www.reuters.com/…/china-hea-virus-business…
(4) https://www.economist.com/…/chinese-firms-use-obscure…
Hình minh họa (Nguồn: VectorStock)
