Trong bài viết này xin giới thiệu tới bạn đọc ba nguyên tắc cơ bản trong công việc, nội dung cụ thể có thể tham khảo trong cuốn sách “Khống chế các mối quan hệ” của tác giả Hùng Thái Hành (1). Ông từng là biên tập toà báo, bác sỹ tâm lý, chuyên gia về quan hệ xã hội.

Tác giả nhấn mạnh rằng muốn tiến xa trong công việc không chỉ cần có năng lực cá nhân xuất sắc mà khả năng xử lý các mối quan hệ cũng là một kỹ năng không thể thiếu.
Ba nguyên tắc cơ bản đó là: AN TOÀN, TIẾN BỘ VÀ LỢI ÍCH.
Để cho dễ hiểu có thể tưởng tượng bạn luôn có ba vị hiền thần sát cánh bên cạnh:
- QUAN VĂN tượng trưng cho AN TOÀN: luôn tính toán cẩn thận, cân đối mọi nguy cơ. Mọi hành động đều phải đảm bảo an toàn cho bản thân.
- QUAN VÕ tượng trưng cho TIẾN BỘ: luôn tích cực phấn đấu, hướng tới thắng lợi. Những việc bạn làm phải có ích cho việc nâng cao giá trị bản thân.
- THƯƠNG NHÂN tượng trưng cho LỢI ÍCH: ngoài mặt nói cười nhưng trong lòng luôn phải cân đối quyền lợi bản thân. Đầu tư thì phải có thu hoạch, muốn đảm bảo quyền lợi bản thân phải biết tính toán được mất.
Ngoài ra còn có “NGUYÊN TẮC SỐ 0” đó là đảm bảo đường lui cho mình. Tích luỹ sẵn để có thể nghỉ việc khi phát sinh tình huống bất khả kháng là cơ sở để tính đến những điều khác.
Hãy tưởng tượng bạn là một phi hành gia. Trạm vũ trụ bạn đang làm việc phát sinh hoả hoạn không thể dập được vậy bạn sẽ làm gì? Tất nhiên là leo lên khoang thoát hiểm để quay về Địa cầu rồi. Vậy nên nguyên tắc này cũng có thể gọi là “NGUYÊN TẮC KHOANG THOÁT HIỂM”.
Đối với NGUYÊN TẮC AN TOÀN có thể chia thành 3 mảng nhỏ hơn: AN TOÀN CÔNG VIỆC, AN TOÀN VỀ TÍN DỤNG và AN TOÀN BẢN THÂN.
- An toàn công việc: đề phòng và xử lý những người hoặc việc có thể tác động xấu đến công việc và vị trí của bạn trong tổ chức.
- Tín dụng là một loại tài nguyên không nhìn thấy được, cần được bồi đắp và duy trì trong thời gian dài. Nếu lãnh đạo và đồng nghiệp mất niềm tin vào bạn thì làm gì cũng khó, thậm chí huỷ hoại con đường thăng tiến trong tương lai.
- Mặc dù trong xã hội hiện nay những tình huống ảnh hưởng đến an toàn bản thân ít xảy ra nhưng không thể không đề phòng vì hậu quả quá thường rất nghiêm trọng. Tránh xa cờ bạc, chất gây nghiện, vay nặng lãi. Phụ nữ cần chú ý phòng tránh quấy rối hoặc đeo bám, nếu xảy ra cần sớm phối hợp với lãnh đạo và cơ quan chức năng để kịp thời xử lý.
Tuy nhiên, trong công việc không chỉ cần tuân thủ quy định của công ty và pháp luật của nhà nước mà còn phải vận dụng linh hoạt để tối ưu hoá lợi ích của bản thân.
Có thể chia những việc vi phạm quy định thành 4 loại dựa theo mức độ nghiêm trọng và hậu quả khi bị bắt:
- Hành vi tự tử: Nhất định không được làm. Vd: tham ô, nhận hối lộ.
- Hành vi tự đào mồ. Tốt nhất không làm vì được không bằng mất. Vd: Nhét thêm 1-2 tờ hoá đơn cá nhân vào tập hoá đơn để tài vụ dùng tiền công ty thanh toán. Đã từng có trường hợp một trưởng phòng sale làm việc tại một công ty nước ngoài lợi dụng việc hay phải tiếp khách đêm nên dùng hoá đơn tắc xi để ăn bớt tiền công ty. Sau khi công ty phát hiện ra những hoá đơn này liền số tiến hành thanh tra, anh ta không chỉ bị đuổi việc mà còn vì không trung thực mà không thể xin việc tại các công ty nước ngoài nữa. Nên biết rằng khi xin việc tại các công ty quốc tế nếu không có đánh giá “TRUNG THỰC” từ những nơi làm việc cũ thì con đường thăng tiến của bạn gần như đã chấm dứt.
- Hành vi mạo hiểm: Cố gắng đừng làm bởi những hành động như đi muộn về sớm vốn là việc nhỏ nhưng tích luỹ lâu ngày sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng.
- Hành vi linh hoạt: Thỉnh thoảng có thể sử dụng nhằm đạt được mục đích nhất định. Vd: đồng nghiệp hôm qua giúp thay bạn làm thêm giờ, hôm nay nhờ chấm công hộ. Nếu bạn không giúp thì mất tình cảm mà sau này đồng nghiệp sẽ không giúp đỡ nữa.
Tất nhiên nói thế không có nghĩa là khuyến khích bạn làm trái qui định công ty. Khi thực hiện hành vi kiểu này bạn còn có thể làm thêm 2 việc: NÊU RÕ TỔN THẤT và NÊU ĐIỀU KIỆN. Vd: bạn có thể nhắc đồng nghiệp: “Ừ, để mình chấm công hộ. Nhưng đừng đến muộn quá nhé, sếp mà biết là cả hai đều bị phạt đấy.” Hoặc cũng có thể trả lời: “Ừ mình biết rồi. À mà này, ngày mai họp thảo luận phương án mới của mình, nhớ nói giúp vài câu nhé.”
Đừng ngại, hành vi linh hoạt đều có giá trị trao đổi, hãy cho đối phương biết bạn đang phải mạo hiểm để giúp đỡ, vậy là đã đủ rồi. Còn điều kiện bạn nêu ra nếu đối phương không đồng ý cũng không thiệt hại gì, hơn nữa bạn còn có thể thương lượng mà.
NGUYÊN TẮC TIẾN BỘ là điều bạn luôn phải ghi nhớ bởi với sự phát triển của xã hội ngày nay, dậm chân tại chỗ đồng nghĩa với tụt hậu. Có một câu nói nổi tiếng rất phù hợp để dùng trong trường hợp này: “Chạy nhanh hết sức mới chỉ giúp bạn ở nguyên chỗ cũ. Nếu muốn đi đâu đó cần phải cố gắng gấp đôi như thế” (2).

Không chỉ cần nâng cao năng lực bản thân mà khi cơ hội thăng tiến hoặc khen thưởng đến cần phải biết tranh đấu. Nếu để lãnh đạo và đồng nghiệp cho rằng bạn “ăn chay” thì rất có thể họ sẽ để cho bạn bị “ăn thịt” đấy.
NGUYÊN TẮC LỢI ÍCH giúp bạn đánh giá khách quan được mất để lựa chọn con đường sao cho hợp lý. Một trường hợp thường gặp đó là lãnh đạo “vẽ bánh” nhưng không thực hiện, ví dụ như hứa tăng lương nhưng mãi không thấy đâu. Bạn cần tìm hiểu rõ tại sao?
Nếu như là vì lý do khách quan như công ty đang gặp khó khăn, lãnh đạo tạm thời chưa thể làm được vậy đừng oán trách. Bạn hãy nói chuyện thẳng thắn, lãnh đạo có thể tìm cách khác bù đắp cho bạn như cho cơ hội đi tập huấn, bình bầu nhân viên xuất sắc, vv
Còn nếu là do yếu tố chủ quan, lãnh đạo cho rằng bạn chỉ đáng được trả có thế thì hãy nhanh chóng tìm công việc khác đi. Một điều cần chú ý nữa là ĐỪNG CHƠI XẤU CÔNG TY HOẶC LÃNH ĐẠO, điều đó có thể làm bạn hả hê nhưng về cả ba khía cạnh an toàn, tiến bộ và lợi ích đều không đem lại gì cả.
Bất kể bạn mới đi làm hay có địa vị cao, ba nguyên tắc cơ bản này đều là kim chỉ nam cho hành động của bạn. Đảm bảo quyền lợi của mình và để ý xem có xâm hại đến an toàn, tiến bộ và lợi ích của người khác hay không là điều thiết yếu giúp bạn tiến xa hơn trong cả công việc lẫn cuộc sống.
- https://book.douban.com/subject/30427922/
- https://www.goodreads.com/quotes/458856-my-dear-here-we-must-run-as-fast-as-we
Ảnh bìa nguồn: pexels.com