Qua bài chia sẻ trước đây chắc hẳn nhiều bạn đọc sẽ thấy nuối tiếc cho sự sụp đổ của Nokia, tuy nhiên đây KHÔNG PHẢI LÀ TRƯỜNG HỢP CÁ BIỆT.
Hãy làm quen với khái niệm “DISRUPTIVE INNOVATION – ĐỔI MỚI ĐỘT PHÁ” (1). Đây là những sáng tạo sẽ lật đổ thị trường cũ và tạo ra thị trường cũng như mạng lưới giá trị mới.
Trong cuốn sách “ĐỔI MỚI ĐỘT PHÁ” của tác giả Lý Thiện Hữu (2) đã giới thiệu trường hợp của ngành công nghiệp ổ cứng. Từ năm 1976 đến 1995, ngành này có 111 sáng tạo truyền thống (dạng sáng tạo này đều phát sinh tại các công ty lớn do họ tích lũy đủ ƯU THẾ VỀ VỐN VÀ CÔNG NGHỆ), có 5 lần “đổi mới đột phá” tại công ty nhỏ và có sức ảnh hưởng MANG TÍNH TRÍ MẠNG đối với các công ty lớn.
Bản chất của đột phá trong ngành ổ cứng là “THỂ TÍCH TO NHỎ CHỨ KHÔNG PHẢI DUNG LƯỢNG LỚN BÉ”. Tuy nhiên tại sao các công ty lớn vẫn luôn vấp ngã?
Những năm 1960, công ty Control Data Corporation (CDC) (3) chủ yếu cung cấp ổ cứng 14 inch cho các máy chủ quy mô lớn. Khi công ty này phát triển loại ổ cứng có kích thước nhỏ hơn nhiều chỉ 8 inch với dung lượng nhỏ hơn thì lại không nhận được sự ủng hộ của IBM, cty lớn nhất về máy chủ lúc bấy giờ. Do vậy CDC đành từ bỏ dòng sản phẩm 8”.
Sau này các công ty khác nắm được kỹ thuật tương tự nhưng vẫn không thuyết phục được IBM sử dụng nên đành tìm người mua ở thị phần giá rẻ hơn. Cuối cùng họ bán công nghệ này cho những công ty sản xuất máy tính nhỏ hơn, những công ty này không cần dung lượng lớn nhưng cần ổ cứng thể tích nhỏ để phù hợp với sản phẩm của họ.
Cùng với sự phát triển của dòng máy tính này sản lượng của ổ cứng 8” ngày càng lớn, giá và thể tích dần dần vượt trên ổ cứng 14”. Đến lúc này IBM mới chuyển qua mua ổ cứng 8”, CÁC CÔNG TY SẢN XUẤT Ổ CỨNG 14” bị ĐÀO THẢI khỏi thị trường. Sau lần “đổi mới đột phá” này cuộc chơi quay lại với việc các công ty hàng đầu tích lũy vốn và kỹ thuật.
Rất nhanh sau đó, ổ cứng 5,25” xuất hiện. Lần này các công ty sản xuất máy tính cá nhân để bàn là người mua công nghệ. LỊCH SỬ LẠI TÁI DIỄN, sự phát triển bùng nổ của thị trường máy tính cá nhân khiến ổ cứng 5,25” ngày càng rẻ, dung lượng càng cao. Giờ đến lượt CÁC CÔNG TY SẢN XUẤT Ổ CỨNG 8” bị ĐÀO THẢI khỏi thị trường. Chỉ có 1 trong 4 công ty hàng đầu về sản xuất ổ cứng 8” “sống sót” tuy nhiên thị phần cũng rất nhỏ.
Bạn có thấy cuộc chơi kiểu “trường giang sóng sau xô sóng trước” này kỳ lạ không? Nhưng cuộc chơi không dừng lại ở đó, ổ cứng 8” sau đó lại bị ổ cứng 5,25” lật đổ; ổ cứng 5,25” lại bị ổ cứng 3,5” lật đổ. Ổ cứng 3,5” ban đầu chủ yếu dùng cho máy tính xách tay nhưng dần dần chiếm lĩnh toàn bộ thị trường do ưu thế cả về thể tích, dung lượng và giá.
Giáo sư Clayton M. Christensen của đại học Havard trong cuốn sách “Thách Thức Sáng Tạo – The Innovator’S Dilemma” (4) cũng đã chỉ ra không phải các công ty lớn có vấn đề gì trong quản lý mà là vì họ KHÔNG TẠO RA ĐƯỢC ĐỘT PHÁ VỀ CÔNG NGHỆ.
Các công ty sau khi thành công tạo ra “CÔNG NGHỆ ĐỘT PHÁ” thường sẽ bắt đầu quá trình sáng tạo thông thường để hoàn thiện kỹ thuật, tích lũy lợi thế. Tuy nhiên, khi kỹ thuật họ có VƯỢT XA NHU CẦU THỊ TRƯỜNG sẽ dẫn đến lợi thế mà họ ỷ lại không giúp ích nhiều khi “ĐỔI MỚI ĐỘT PHÁ” xảy ra.
Theo bạn đâu mới là đường ra để các doanh nghiệp thoát khỏi VÒNG TRÒN LUẨN QUẨN này?
(1) https://en.m.wikipedia.org/wiki/Disruptive_innovation
(2) https://read.douban.com/bundle/32825084/
(3) https://en.m.wikipedia.org/wiki/Control_Data_Corporation
(4) https://trivan.com.vn/products/thach-thuc-sang-tao
Ảnh nguồn: bizjournals.com và wordpress.com
